Ultrasonik Test (UT) Nedir?

Ultrasonik Test (UT) ,malzeme içine gönderilen yüksek frekanslı ses dalgaları ses yolu üzerinde bir engele çarparlarsa yansırlar. Çarpma açısına bağlı olarak yansıyan sinyal alıcı proba gelebilir veya gelmeyebilir. Alıcı proba ulaşan yansıyan sinyal ultrasonik muayene cihazının ekranında bir yankı belirtisi oluşturur. Yankının konumuna göre yansıtıcının muayene parçası içindeki koordinatları hesaplanabilir. Ayrıca yankının yüksekliği de yansıtıcının büyüklüğü hakkında fikir verir. Yankı sinyalinin şekline bakılarak yansıtıcının türü hakkında da bir yorum yapmak mümkün olabilir.

Yüksek frekanslı ses dalgaları prob adı verilen bir parça içindeki piezoelektrik özellikteki kristal tarafından üretilir. Metalik malzemelerin ultrasonik muayenesinde kullanılan frekans aralığı 500 kHz ile 10 MHz arasında olabilir. Muayene parçasının mikroyapı özelliklerine göre uygun frekans belirlenir. Prob muayene yüzeyine temas ettirildiğinde ses dalgalarının malzeme içine nüfuz edebilmesi için uygun bir temas sıvısı (yağ, gres, su, vb.) kullanılmalıdır. Prob muayene yüzeyinde gezdirilerek (tarama) parça geometrisinden kaynaklanan yankılar dışında yankılar olup olmadığı gözlenir, varsa bu yankıların konumları ve yükseklikleri değerlendirilerek hata çözümlemesi yapılır.

Ultrasonik Test (UT) nerelerde kullanılabilir?
Ultrasonik test çeşitli süreksizlikleri tespit etmek için kullanılabilen bir test yöntemidir. Korozyonun derecesini belirlemek için malzeme kalınlığı kontrolleri yapılabilir. Bu bileşen erişilebilir olduğunda özellikle yararlıdır. Ultrasonik test ayrıca, radyografik muayenenin tespit edemeyeceği kusurları tespit etmek için de kullanılabilir. Malzeme düzlemine dik bakıldığında laminasyon gibi süreksizlikler X-ışını ile kolayca tespit edilemez; Ultrasonik test bu kusur için daha uygundur.

Ultrasonik Test (UT) nasıl yapılır?

1. Cihaz kalibrasyonları enspektörümüz tarafından yapılır.
2. Testin yapılacağı alanın temizliği enspektörümüz tarafından kontrol edilir. (Temizlik Alanı Uygun Değilse Uygun Olacak Şekilde Temizliği Yapılır.)
3. Malzeme Kalınlığına Göre Prob Seçimi Yapılır.(45°,60°,70° vs.)
4. Testin yapılacağı alana temas sıvısı enspektörümüz tarafından uygulanır.
5. Teste başlanır.
6. Ultrasonik hata dedektörüne gelen yansıma verileri enspektörümüz tarafından kayıt altına alınır ve değerlendirilir.
7. Bulgular sahada malzeme üzerine işaretlenip, rapor formatı enspektörümüz tarafından hazırlanır ve dijital ortama aktarılır.

Ultrasonik Test ile İlgili Standartlar Nelerdir?

Genel:

EN ISO 16810 - Tahribatsız muayene - Ultrasonik muayene: Genel kurallar.
EN ISO 16811 - Tahribatsız muayene - Ultrasonik muayene: Hassasiyet ve aralık ayarı.
EN ISO 16823 - Tahribatsız muayene - Ultrasonik muayene: Geçiş tekniği.
EN ISO 16826 - Tahribatsız muayene - Ultrasonik muayene: Yüzeye dik süreksizliklerin muayenesi için.
EN ISO 16827 - Tahribatsız muayene - Ultrasonik muayene: Kusurların karakterizasyon ve boyutlandırılması.
EN ISO 16828 - Tahribatsız muayene - Ultrasonik muayene - Süreksizliklerin belirlenmesi ve ölçülendirilmesi için bir metot olarak uçuş/geçiş süresi kırınımı tekniği (TOFD).
EN 12668-1 - Tahribatsız muayene - Ultrasonik muayene teçhizatının karakterizasyonu ve doğrulanması - Bölüm 1: Cihazlar.
EN 12668-2 - Tahribatsız muayene - Ultrasonik muayene teçhizatının karakterizasyonu ve doğrulanması - Bölüm 2: Problar
EN 12668-3 - Tahribatsız muayene - Ultrasonik muayene teçhizatının karakterizasyonu ve doğrulanması - Bölüm 3: Birleşik teçhizat
EN ISO 2400 - Tahribatsız muayene - Ultrasonik muayene - Kalibrasyon bloğu No.1 için özellikler
EN ISO 7963 - Tahribatsız muayene - Ultrasonik muayene - Kalibrasyon bloğu No.2 için özellikler
EN ISO 1330-4 - Tahribatsız muayene - Terminoloji - Bölüm 4: Ultrasonik Muayenede Kullanılan terimler

Kaynaklar:
EN ISO 11666 - Kaynakların tahribatsız muayenesi - Ultrasonik muayene - Kabul seviyeleri
EN ISO 23279 - Kaynakların tahribatsız muayenesi - Ultrasonik muayene - Kaynaklardaki belirtilerin karakterizasyonu
EN ISO 17640 - Kaynakların tahribatsız muayenesi - Ultrasonik muayenesi - Teknikler,deney sınırları ve değerlendirme
EN ISO 10863 - Kaynakların tahribatsız muayenesi - Ultrasonik muayene - Uçuş/geçiş süresi kırınımı tekniği kullanımı (TOFD)
EN ISO 22825 - Kaynakların tahribatsız muayenesi - Ultrasonik muayene - Östenitik çelikler ve nikel tabanlı alaşımlarda kaynakların muayenesi.

Dökümler:
EN 12680-1 - Döküm-Ultrasonik muayene - Bölüm 1: Genel amaçlı çelik dökümler
EN 12680-2 - Döküm-Ultrasonik muayene - Bölüm 2: Yüksek gerilmelere maruz kalacak çelik döküm bileşenler
EN 12680-3 - Döküm-Ultrasonik muayene - Bölüm 3: Küresel grafitli demir dökümler

Çelik dövmeler:
EN 10228-3 - Çelik dövmelerin tahribatsız muayenesi - Bölüm 3: Ferritik veya martenzitik çelik dövmelerin ultrasonik muayenesi
EN 10228-4 - Çelik dövmelerin tahribatsız muayenesi - Bölüm 4: Östenitik ve östenitik-ferritik paslanmaz çelik dövmelerin ultrasonik muayenesi

Çelik borular:
EN ISO 10893-8 - Çelik boruların tahribatsız muayenesi - Bölüm 8: Düzlemsel kusurların tespiti için dikişsiz ve kaynaklı çelik boruların otomatik ultrasonik muayenesi
EN ISO 10893-9 - Çelik boruların tahribatsız muayenesi - Bölüm 9: Düzlemsel kusurların tespiti için kaynaklı boruların imalâtında kullanılan çelik şeritlerin/plâkaların otomatik ultrasonik muayenesi
EN ISO 10893-10 - Çelik boruların tahribatsız muayenesi - Bölüm 10: Boyuna ve/veya enine kusurların tespiti için dikişsiz ve kaynaklı (toz altı ark kaynaklı hariç) çelik boruların otomatik tam çevre ultrasonik muayenesi
EN ISO 10893-11 - Çelik boruların tahribatsız muayenesi - Bölüm 11: Enine ve/veya boyuna kusurların tespiti için kaynak edilmiş çelik borularda kaynak dikişinin otomatik ultrasonik muayenesi.

Çelik çubuklar:
EN 10308 - Tahribatsız muayene - Çelik çubukların ultrasonik muayenesi

Ultrasonik Test (UT)’in Avantajları

• Malzemenin sadece bir tarafından giriş yerli,
• Çok çeşitli malzemelerde kullanılabilir olması.
• Düzlemsel iç süreksizliklerin bulunmasında en uygun yöntemdir.
• Cihazların Taşınabilir olması.
• Yüksek nüfuziyet yeteneğinin olması.
• Anlık sonuç alabilme yetisi.
• Otomatik sistemlere entegre edilebilme kabiliyeti.